Als bewoners het groen beheren

Zelf het groen beheren in je buurt als bewoners kan via Buurtgroen, maar ook op een andere manier – via het Right to Challenge.

De gemeente Wageningen geeft bewoners de kans een taak van de gemeente over te nemen. Kunnen bewoners het beter, mooier, passender, goedkoper? De gemeente geeft dan  de regie én het bijbehorende budget over aan bewoners. ‘Right to Challenge’ heet dit.

Pilot voor Wageningen?

In enkele gemeenten in Nederland hebben bewoners al (delen van) het groenbeheer overgenomen. Zij huren dan zelf de groenaannemer of onderhoudsmensen in en sturen die zelf aan.
De gemeente Wageningen zou hiermee ook graag een pilot doen, in Kortenoord  zou dat wellicht kunnen via Groen Kortenoord.

Een groep bewoners heeft een eerste verkennend gesprek met de gemeente hierover gehad. Afgesproken is, dat beide partijen eerst wat uitzoekwerk doen. De gemeente geeft aan welke type werkzaamheden er allemaal zijn rond het groen in Kortenoord en welk budget ze daarvoor heeft.  ‘Groen Kortenoord’ zet op een rijtje wat het voor hen in zou kunnen houden en hoe het vorm zou kunnen krijgen. Wat zijn voor- en nadelen van zelf het groenbeheer aansturen?

Op maandag 11 mei  om 19.00 wordt er in verder over gesproken, in een online vergadering.  Wil je meedoen met dit gesprek of op een andere manier meedenken? Laat het weten. 

Hieronder staat de eerste verkenning van mogelijkheden vanuit de bewoners:

Groenbeheer Kortenoord door bewoners

In dit document doen we een voorstel om als bewoners van Nieuw Kortenoord het groenbeheer in de wijk – of delen daarvan – over te nemen van de gemeente (met de bijbehorende financiering) en het zelf te organiseren.

Motivatie

De wijk Kortenoord gaat de grootste wijk van Wageningen worden. De groenvoorzieningen zijn beperkt. Er zijn geen winkels en nagenoeg geen sociale voorzieningen. Door samen te werken aan mooier en diverser groen maken we de groenvoorzieningen beter, en zorgen tegelijkertijd voor meer sociale samenhang in de wijk. We kunnen bewoners uitnodigen om ‘samen buiten te komen spelen’ en te genieten van het bijzondere groen. Ook zorgen we voor (meer) maatwerk rond het groen, zodat het zo goed mogelijk past bij de wensen van bewoners. 

Aansluiten bij visie Groenbeleidsplan Wageningen
We willen aansluiten bij de visie uit het Groenbeleidsplan dat de gemeente heeft vastgesteld in 2018, zoals: 

  • Groene ontmoetingsplekken, participatief groenbeheer en concepten zoals stadslandbouw stimuleren om de sociale cohesie en de (ervaren) veiligheid in de stad te vergroten.
  • Focus op natuurlijke inrichting en ecologisch beheer van het groen, waarbij natuurlijke processen zoveel mogelijk de ruimte krijgen en het beheer is gericht op het vergroten van de biodiversiteit, wel met de nodige aandacht voor het aanzicht van het groen of dat beplanting te weinig onderhouden wordt.
  • Aandacht voor circulariteit, o.a. ruimte laten aan particuliere initiatieven voor compostering in de wijk, zoals van bladafval. 
  • Versterken groenstructuur: binnen de bebouwde kom kleine groenoppervlakten ruimtelijk koppelen én ze verbinden met (het sterke) groen buiten de bebouwde kom. In het bijzonder geven we uitvoering aan de inzet van de gemeente om in sommige groenstructuurelementen ruimte te geven aan bewoners, bedrijven en organisaties om beheer en onderhoud zelf ter hand te nemen. De gemeente verzorgt het basale onderhoud en daagt bewoners, uit om door eigen onderhoud en inrichting de kwaliteit van het groen te verhogen. 

Kenmerken

Waar willen we ons op onderscheiden in het beheer? Dat zijn de volgende zaken:

  1. Maatwerk. We kunnen door korte communicatielijnen (sneller) inspelen op behoeften en ideeën die bij bewoners leven. 
  2. Diverser en kleurrijker groen.
  3. Sociale cohesie. Door een aantal taken in werkochtenden op te pakken, stimuleren we de sociale cohesie in de wijk. Ook de tussentijdse overleggen en het bestuurswerk zorgen er voor dat er meer wijkontmoetingen zijn.

Beheer

Het groenbeheer van de wijk omvat veel verschillende taken. We hebben niet het voornemen om het allemaal anders te doen, veel onderdelen zullen we blijven doen zoals het nu gaat. Op aan aantal onderdelen zien we kansen om de kwaliteit te verhogen. 

Alles op een rij, voor zo ver we het nu kunnen overzien:

  1. Maaien van de gazons en grasdelen. Dit continueren we zoals het nu is afgesproken tussen de gemeente en Groen Kortenoord: deels 20 keer per jaar, en deels 1-2 keer per jaar inclusief afvoeren van maaisel.

Omdat we als wijkbewoners meer betrokken zijn bij de wijk zijn we beter bereikbaar voor nieuwe vragen dan de gemeente vaak kan zijn. Zo kunnen we eenvoudig inspelen op de wensen en ideeën voor het maaibeheer. Hierbij houden we wel in de gaten dat hier alleen naar gehandeld kan worden, als deze wijziging door veel omwonenden wordt gesteund, wat we wel verwachten.

Van de stukken die 1 – 2 keer per jaar worden gemaaid laten we 10-20% staan (en waar zo meer bloemen/kruiden komen), zodat er voor insecten en vogels nog wat schuilplekken zijn en wat voedsel te vinden is. 

  1. Gazonranden langs stoepen afsteken
  2. Strakke heggen snoeien
  3. Haagvoet schoffelen

Hiervoor willen we op plekken experimenteren met een sedum-ondergroei. Dat is een goede bodembedekker. 

  1. Losse hagen snoeien. Bijvoorbeeld de haag rond de hekken van Eurofins. 

Dit zetten we voort maar minder vaak en minder rigoureus. Een grotere haag is gunstiger voor vogels.

  1. Meidoornhaag

De meidoornhaag beheren we met geregeld snoeiwerk. Waarbij we aandacht hebben voor vogels en andere dieren die zich thuis voelen in de haag.

  1. VTA bomen. Vanzelfsprekend continueren we dit, en handelen we hier naar. Veiligheid staat voorop.
  2. Bomen snoeien 

We handelen naar bevindingen VTA, maar gaan niet overal automatisch opkronen. Opkronen is niet overal noodzakelijk voor het verkeer en het is ook niet vanzelfsprekend beter voor de bomen, vaker is het juist slechter. 

  1. Slootkanten maaien. Het is ons nog niet helder of ook de oever van de Nijlantsingel hier toe behoort.
  2. Tegengaan onkruid op stoepen en paden 

Is nog onduidelijk of dit bij het groenbeheer hoort. Als dat het geval is zetten we dat voort zonder chemische bestrijding.

  1. Speelplekken onderhouden

Behalve het onderhoud kunnen we ook in overleg met kinderen in de wijk bespreken wat wel en niet bevalt en wat er zou moeten veranderen. We beseffen, dat het niet mogelijk is aan elke wens gehoor te geven, omdat de kosten vaak hoog zijn voor nieuwe speeltoestellen. O.a. vanwege de hoge veiligheidseisen. 

  1. Bladeren afvoeren. Overbodig blad verwijderen we. 

In plaats van al het blad ook uit de wijk te verwijderen, willen we de bladeren opslaan en gedurende een jaar laten verworden tot bladaarde. Daarna kan het weer in de wijk worden verspreid, ook in privétuinen. Korte kringlopen, groene tuinen, minder transport.

  1. Vervangen van groen 

Groen zal af en toe vervangen moeten worden, zoals na een periode met veel droogte of na een storm. We stellen ook een meerjarenonderhoudsplan op, waarin vervanging van groen onderdeel is. 

Het beheer zal bij wijze van spreken voor 98% door professionals worden uitgevoerd. Alles dat door vrijwilligers uit de wijk wordt gedaan is in zekere zin meegenomen. Wel gaan we minstens 4 keer per jaar, bij voorkeur 10 keer per jaar, werkochtenden organiseren, bijvoorbeeld rond de groenstroken waar bewoners nu al groenstukken (gaan) beheren (rond de meidoornhaag, Job Jansenstraat e.d.) We pakken op die ochtenden bijzondere klussen op, zoals aanplant van bomen, opknappen van speelplekken, bladeren vergaren voor de bladactie, etc. 

In het beheer continueren we het werken met de ‘Permar-krachten’. We steunen de sociale gedachte hierachter. Daarnaast gaan we op zoek naar een geschikte aannemer die een aantal taken kan uitvoeren. We kijken bij voorkeur naar aannemers uit de buurt, met enig ecologisch inzicht. Belangrijke randvoorwaarde is natuurlijk dat het past in de begroting. 

De gemeente zal enige vorm van toezicht op de kwaliteit willen houden. Via een jaarlijks overleg en/of een gezamenlijke schouw stemmen we een en ander met de gemeente af. 

 

Communicatie 

Eens per jaar organiseren we een wijkbreed overleg over het groenbeheer. Hoe gaat het? Wat zou er anders moeten of kunnen? Welke extra activiteiten kan het bestuur of kunnen de wijkbewoners oppakken? Maar ook: we verwachten dat er veel kennis over groenbeheer in de wijk aanwezig is, die willen we mobiliseren en optimaal benutten. 

Eens per maand is er een spreekuur van onze coördinator, ‘de wijkhovenier’ of de ‘wijktuinwachter’. Op een vaste plek in de wijk is de coördinator aanwezig en aanspreekbaar om te vernemen of er bijzondere vragen of kwesties leven. 

Deze coördinator stuurt het groenbeheer in de wijk ook aan. Hij/zij is goed bereikbaar, de lijnen zijn kort. Ook de meldingen op de ‘meldingenkaart’ van de gemeente worden adequaat opgepakt en afgehandeld. 

De vragen over buurtgroen kunnen met de coördinator worden afgehandeld. Hij/zij kan toelichten wat er wel en niet wenselijk is. 


Educatie

Als de organisatie en het beheer helemaal naar wens lopen, starten we met het educatieprogramma. Wellicht samen met de nieuwe school, maar het kan ook een doordeweekse of zaterdagse natuurschool worden, waar we bijvoorbeeld met cameravallen op zoek gaan naar de dieren die we niet verwachten maar die toch door de wijk heen struinen. 

 

Organisatie

De verantwoordelijkheid voor het groenbeheer komt in handen van een stichting (of vereniging) met bestuursleden uit de wijk. Daarmee heeft de gemeente een helder aanspreekpunt. 

Het bestuur van de stichting bestaat uit vrijwilligers. Zij stellen een coördinator aan, en sluiten de contracten af met aannemers, etc.

 

Financiën

In de opstartfase doen we een beroep op provinciale middelen om kosten te dekken. Het gaat hier bij voorbeeld om: zaalhuur en catering bij bijeenkomsten, ondersteuning van kwartiermaker bij opstellen projectplan en begroting, borden in de wijk als communicatiemiddel, ontwikkeling van een website, wijkacties zoals productie bijen- en wormenhotels, organisatie van optimale communicatie met de hele wijk. 

Indien blijkt dat er een positief saldo is op de beheerbegroting, kunnen we deze middelen inzetten voor aanschaf tuinmaterialen die door wijkbewoners kunnen worden geleend. Ook kunnen we er nieuwe wijkacties mee organiseren. Hiervoor zullen we ook andere financiële kansen aanboren, zoals particuliere fondsen. 

 

Wageningen, 3 april 2020

Visiegroep Groen Kortenoord